Afgelopen week kwam het goede nieuws dat het CCS-project Porthos er toch echt gaat komen. Hoe belangrijk ook, het is pas het begin. Na Porthos is Aramis een volgende stap voorwaarts voor de Nederlandse én Europese klimaatdoelen. In deze editie van Over Gas Gesproken legt beleidsexpert energie Robbert Becker kort en bondig uit waarom de blik nu op Aramis moet en hoe Nederland koploper CCS kan worden.
Voor CO2-transport en -opslagproject Porthos is een definitief investeringsbesluit genomen door deelnemende partijen. Het heeft wat voeten in de aarde gehad om hier te komen, tegelijk is het pas de eerste stap om de significante klimaatimpact van CCS te realiseren. Tijdens een Europees gerichte bijeenkomst over ‘grote broer’ Aramis werd duidelijk welke uitdagingen er zijn om op grote schaal CO2 te reduceren.
"Nederland, de EU, het IPCC en het IEA zien een significante rol voor CCS in de klimaataanpak."
CCS in het kort
Carbon Capture and Storage (CO2 afvang en opslag of CCS) is een uitgebreide keten waar bij emitters de CO2-uitstoot wordt afgevangen, getransporteerd en uiteindelijk wordt opgeslagen in lege, ondergrondse (aardgas) velden of zoutcavernes. In de energietransitie is er geen ‘silver bullet’ en ook CCS heeft zijn voors en tegens. Zo kan het een carbon lock-in faciliteren. Aan de andere kant is het een manier op relatief korte termijn grote hoeveelheden CO2 te reduceren. Niet voor niets zien Nederland, de EU, het IPCC en het IEA dan ook een significante rol voor CCS in de klimaataanpak. En Nederland opereert in de voorhoede van de ontwikkelingen.
De impact op klimaatdoelen
In 2024 wordt gestart met Porthos, naar verwachting is het project vanaf 2026 operationeel met een capaciteit van 2.5Mton CO2 per jaar, gedurende 15 jaar. Aramis gebruikt landinfrastructuur in de Rotterdamse haven van Porthos, maar de opslagvelden (o.a. van Element NL-lid TotalEnergies) liggen verder noordelijk in de Noordzee. Eenmaal actief kan in 2030 opgeschaald worden naar 22Mton CO2. Ter referentie: het EU-doel in 2030 is om 50Mton CO2 te reduceren.
"Deze Nederlandse projecten hebben samen de potentie om bijna de helft (!) van de Europese klimaatdoelen in te vullen."
Dus deze Nederlandse projecten hebben samen de potentie om bijna de helft (!) van deze Europese klimaatdoelen in te vullen. Deze impact is niet alleen enorm groot, (relatief) snel te behalen, maar ook nog eens heel bereikbaar door de aanwezige (aardgas)infrastructuren in Nederland en de bestaande kennis die er in ons land is. Wel zijn er nog enkele uitdagingen te overkomen, niet in de laatste plaats op het gebied van beleid.
De uitdagingen van CCS op grote schaal
Het Aramis-evenement in Brussel liet zien hoe complex de keten is voor Aramis. Het idee is om bijvoorbeeld in Noord-Frankrijk CO2 te verzamelen, met schepen naar Rotterdam te vervoeren, om daar via 200km aan pijpleidingen naar de gasvelden getransporteerd te worden. Het begint al met wetgeving over transport van afval over de grenzen, want CO2 wordt zo gezien.
"Aramis is zo een cruciale en noodzakelijke testcase voor de complete waardenketen van CCS."
Ook behelst dit samenwerking van een groot aantal bedrijven; voor aanleg van infrastructuur op land en zee, tot het daadwerkelijke afvangen bij een groot aantal emitters, en niet te vergeten de noodzakelijke gasbehandeling, locaties door heel Europa en verschillende soorten transport.
Als laatste moet de business case ook rondkomen; worden investeringen terugverdiend met de prijs voor CO2? Aramis is zo een cruciale en noodzakelijke testcase voor de complete waardenketen van CCS.
Geen emballagemachine
Er zijn uitdagingen genoeg voor Aramis (en CCS in het algemeen). Het afvangen en opslaan van CO2 is geen emballagemachine en CCS-projecten hebben een lange doorlooptijd door alle vergunningstrajecten en complexe samenwerkingen. Porthos en Aramis zijn daarom ontzettend belangrijk in de krappe tijd die er is tot 2030. Als nieuwe CCS-projecten zouden willen bijdragen aan CO2-reductie, zal hun doorlooptijd moeten halveren om deze deadline te halen.
"Procederen tegen Aramis om het klimaat te beschermen bereikt juist het tegenovergestelde; het schaadt juist de energietransitie."
Porthos en Aramis heeft een voorsprong dankzij de kennis en infrastructuur die Nederland heeft opgebouwd met aardgas in de afgelopen decennia. Vertraging ligt op de loer door procederen tegen Aramis om het klimaat te beschermen. Dit bereikt het tegenovergestelde effect; het schaadt dan juist de energietransitie, omdat snelle CO2-reductie wordt tegengehouden.
Oproep aan de EU
Hoewel de Europese Commissie zich positief heeft uitgelaten over CCS, werd tijdens de bijeenkomst duidelijk dat er meer actie noodzakelijk is. Met de NZIA worden er al eisen gesteld aan opslagpartijen, maar die kunnen de ontwikkeling van de CCS-waardeketen niet alleen realiseren. De oproep is dan ook om de ontwikkeling van de waardenketen te ondersteunen. Door de juiste wet- en regelgeving kunnen alle partijen elkaar makkelijker vinden. Door versnelde vergunningverlening wordt kostbare tijd bespaard.
Nederland kan zo koploper CCS worden, en dus enorm waardevol zijn voor de Europese klimaataanpak. Natuurlijk moet er scherp gelet worden op de nadelen van CCS. Het is in essentie een tijdelijke oplossing of een oplossing voor moeilijk te decarboniseren processen. Het heeft daarmee niet de romantiek van groen, duurzaam, zon of wind, maar het is wel een realistische en concrete manier om de ambitieuze klimaatdoelen te behalen. Dan moeten we het maar even doen met romantiek van deze twee Nederlandse ‘musketiers’ strijdend voor CO2-reductie.