Er lijkt geen wolkje aan de lucht voor de gasprijs, letterlijk en figuurlijk. De huidige prijs is pre-Oekraïne-niveau laag, gasopslagen zijn goed gevuld, en het was de warmste week van het jaar. Toch is er veel onzekerheid over de gasprijs in de winter, die opnieuw flink kan gaan stijgen, volgens het IEA. In deze editie van Over Gas Gesproken legt beleidsexpert energie Robbert Becker kort en bondig uit waarom dat zo is en welke factoren cruciaal zijn.
Net als dat het weer begon om te slaan, berichtte BNR dat ook de gasprijs weer eens voor meerdere dagen achter elkaar steeg. Op de TTF-markt is de prijs voor gas in de winter minstens 50% hoger dan nu. Eerder voorspelde het Internationaal Energieagentschap (IEA) al dat er veel onzekerheid is over aankomende winter. De twee belangrijkste factoren zijn hoe koud het wordt en hoe de LNG-markt zich ontwikkeld.
Milde of koude winter en gasopslagen
Gasverbruik is onlosmakelijk verbonden aan het weer; het verschil in verbruik tussen zomer en winter is groot. Net als het verschil tussen een milde en strenge winter. Een koude maand zorgt snel voor problemen, want iedereen gaat op hetzelfde moment gas kopen. Deze volatiliteit zagen we ook afgelopen winter. Over het algemeen was het een zachte winter, maar koude weken hadden toch een grote invloed op prijsstijgingen.
"Nederland heeft een grote opslagcapaciteit, maar dat is niet genoeg voor een strenge winter."
Nu is daar een buffer in de vorm van gasopslagen voor, en die zijn momenteel goed gevuld, mede door EU-regelgeving. Nederland heeft een grote opslagcapaciteit, met ruim 13 BCM blijven alleen Duitsland (22) en Italië (18) ons voor in Europa. Maar dat is niet genoeg voor een strenge winter.
Hier speelt ook de markt een rol; zodra het einde van de opslag (in de verte) in zicht komt, al bij zo’n 30%, begint de marktspeculatie. Niet alleen vanwege het tekort voor die winter zelf, maar ook omdat de voorraad weer gevuld moet worden in de lente en zomer voor de winter erna.
Krapte en onzekerheid over LNG
Een andere, belangrijke factor is de krapte door het wegvallen van Russisch (gasvormig) gas. Europa heeft daarbij weinig tot geen langetermijncontracten heeft afgelopen voor gaslevering. Het gevolg is dat we overgeleverd zijn aan de wereldwijde gasmarkt. Die draait vooral om vloeibaar gas, LNG.
Nu is de infrastructuur om LNG te importeren flink opgekrikt, maar meer productie duurt nog enkele jaren. LNG blijft hierdoor kwetsbaar. Sowieso is de stijging aan LNG-import niet voldoende om het Russische tekort te dichten. Daarbij zijn er significante risicofactoren door gepland en ongepland onderhoud, technische problemen en ook stakingen (Chevron in Australië bijvoorbeeld). Tevens is de vraag vanuit China een onzekerheid door hun grote volumes. Tel daarbij op dat onderhoud Noors gas beperkt en je hebt een onzeker vooruitzicht.
"Er zijn genoeg voordelen te benoemen om meer gas te produceren in Nederland: minder afhankelijkheid, minder uitstoot, meer gasbaten, etc."
Nederland (en Europa) zet tegenwoordig massaal in op LNG. De cijfers afgelopen week over de sterk verminderde binnenlandse productie benadrukken dat nogmaals. Er zijn genoeg voordelen te benoemen om meer gas te produceren in Nederland: minder afhankelijkheid, minder uitstoot, meer gasbaten, etc. Een Versnellingsplan ligt er, maar de uitvoering blijft achter. Dat laten verleende vergunningen en beperkte exploraties in de Nederlandse Noordzee zien.
De vraag is bepalend
Kortom, de vráág naar gas wordt heel bepalend voor de gasprijs komende winter. Het aanbod is redelijk stabiel, maar wel beperkt. De market speculeert op de onzekerheden en reageert heftig. Op deze korte termijn is de Nederlandse overheid hieraan overgeleverd, zeker ook omdat eigen productie maar niet versneld wordt.
"Binnenlandse productie maakt je in ieder geval minder afhankelijk."
Misschien valt het mee, misschien moet de regering (en de consument) weer de portemonnee trekken. Binnenlandse productie maakt je in ieder geval minder afhankelijk.
Saillant detail is de recente voorspelling van topambtenaren dat Nederland de komende jaren flink moet bezuinigen of belasting moet verhogen. Zei daar iemand net niet ‘meer gasbaten’...?